ساخت بند خاکی اضطراری مارد بر روی رودخانه کارون پایان یافت

محمدتقی منصوری‌کیا با اشاره به وقوع خشکسالی شدید در خوزستان، اظهار داشت: عملیات اجرایی ساخت این بند اضطراری از پنجم خرداد ماه آغاز شد و دیروز (پنجشنبه) به پایان رسید.

وی با بیان اینکه برای ساخت و تکمیل این بند خاکی ۱۸۰ میلیارد ریال هزینه شده است افزود: بند اضطرای خاکی مارد با طول ۱۹۰ متر و عرض تاج ۱۱ متر و ارتفاع تقریبی ۱۹ متر (با فرض نفوذ ۲ متر مصالح در بستر رودخانه) ساخته شده است.

منصوری‌کیا اضافه کرد: با ساخت این بند خاکی رودخانه کارون کامل مسدود شده و اتصال این رودخانه با خلیج فارس قطع و آب شور و شیرین جداسازی شده است.

به گفته وی با ساخت بند خاکی مارد، شوری آب در بهمنشیر در حال کاهش قابل ملاحظه است و انتظار می‌رود شوری آب به نصف برسد.

وی گفت: همچنین امکان کاهش شوری در حد قابل قبول تا اواسط پاییز فراهم شده است.

به گفته وی در سال ۱۳۹۷ با احداث این بند، شوری بهمنشیر از ۱۶ هزار میکروموس به هشت هزار میکروموس کاهش یافت.

مدیر توسعه سد و نیروگاه سازمان آب و برق خوزستان در ادامه گفت: رودخانه کارون به عنوان یکی از رودهای تامین معاش کشاورزان، با کاهش آورد مواجه شده و بازه‌های انتهایی آن که از طریق رودهای بهمنشیر و اروند به خلیج فارس می‌پیوندد تحت تاثیر شوری ناشی از نفوذ آب دریا قرار دارد.

وی افزود: مطالعات سازمان آب و برق در ادوار گذشته یک سیستم شامل سه سد برای مقابله با سال‌های خشک پیش بینی کرده است که تاکنون یکی از این سدها (سد بالادست بهمنشیر) ساخته شده و ۲ سد دیگر (یکی در پایین دست بهمنشیر و دیگری در محل مارد) در حال ساخت هستند، البته به علت تحریم‌های اقتصادی و کاهش اعتبارات عمرانی، فرآیند ساخت این سدها بسیار کند شده است.

منصوری‌کیا اضافه کرد: برای حل مشکل تامین آب با کیفیت برای آبیاری نخیلات آبادان و خرمشهر، لازم است که از راهکارهای موقت استفاده شود که بند خاکی اضطراری مارد یکی از این راهکارهاست.

وی ادامه داد: در سال‌های گذشته از جمله در سال ۹۷ که با خشکسالی شدیدی مواجه بودیم نیز چنین بندی در همین محل ساخته شده بود. این بندهاب موقت پس از رفع نیاز در اواسط پاییز همان سال برداشته می‌شوند و امسال برای سومین بار این بند خاکی در محل مارد ساخته شده است.

منصوری‌کیا اظهار داشت: بدیهی است که چنین بندهایی راهکارهای موقت و اضطراری حل مساله است و حل کامل آن منوط به ساخت سدهای اصلی است، اما هزینه‌های نسبتا کم ساخت چنین بندهایی نسبت به ساخت سدهای اصلی این راهکارها را از نظر اقتصادی توجیه پذیر کرده است.

وی بیان کرد: برای اقتصادی‌تر کردن این طرح سرریزی اضطراری (به صورت فیوزپلاک) اجرا شده تا در صورت نیاز به جای تخریب کامل بند، فیوز آن تخریب شود.

به گفته وی، برای در نظر گرفتن مسائل زیست محیطی، لوله‌هایی در نظر گرفته شده که امکان گذر حداقل جریان آب شیرین به پایین دست از طریق آنها محقق شود.

منصوری‌کیا افزود: سال‌های خشکسالی، دوران سخت و عذاب آور برای کشاورزان است، مگر اینکه تمهیدات لازم برای رفع مشکلات آنها اجرا شود، البته در حال حاضر بخش‌های زیادی از جهان در شرایط خشکسالی قرار دارد، به طور مثال در کشور آمریکا به دلیل شرایط خشکسالی، سد مهم هوور به کمترین میزان تراز آب از زمان ساخت تاکنون رسیده است، بنابراین مساله تامین آب شرب و کشاورزی مورد نیاز، در حال تبدیل شدن به یکی از دغدغه‌های اصلی کشورهای دنیا است.

بر اساس این گزارش، در پی کاهش ۳۵ درصدی متوسط بارش در حوضه‌های آبریز خوزستان، آورد رودخانه‌ها به مخازن سدها نیز تا خرداد ماه امسال ۴۴ درصد نسبت به شرایط نرمال کمتر شده است. حجم مفید مخازن سدهای خوزستان نیز نسبت به شرایط نرمال ۶۰ درصد کمتر است.

رودخانه کارون که روزی پرآب‌ترین و تنها رودخانه قابل کشتیرانی کشور نامیده می‌شد، بیش از یک دهه است که به دلیل سدسازی بی‌رویه و اجرای طرح‌های انتقال آب به فلات مرکزی با کاهش شدید آب مواجه است.

کارشناسان محیط زیست بر این باورند که مشکل نفوذ شوری آب دریا به رودخانه کارون تنها با تامین شدن حقابه این رودخانه قبل حل است، نه با اقدامات سازه‌ای.

در این میان، شورای حفاظت کیفی رودخانه کارون با دستورکار تامین حقابه رودخانه‌های دز و کارون در هفته گذشته در استانداری خوزستان تشکیل شد اما نتیجه‌ای در پی نداشت.

در این نشست شهبازی معاون مطالعات جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان مدعی شد: «وضعیت رودخانه کارون نسبت به خشکسالی سال ۹۷ بهبود یافته و متوسط دبی رودخانه کارون در خرداد امسال در مقطع اهواز ۲۰۶ مترمکعب برثانیه بوده در حالیکه در مدت مشابه خشکسالی سال ۹۷، دبی این رودخانه به مدت ۲۲ روز کمتر از ۱۳۰ مترمکعب برثانیه رسیده است.»

این در حالیست که قمشی رییس دانشکده علوم آب دانشگاه شهید چمران اهواز معتقد است: «دبی رودخانه کارون در اهواز در سال‌های نرمال باید حدود ۴۰۰ مترمکعب برثانیه باشد در حالیکه اکنون حدود ۲۰۰ مترمکعب برثانیه است که ۵۰ درصد آن نیز فاضلاب و زهاب است بنابراین نفوذ آب دریا و افزایش شوری این رودخانه در تابستان قطعی خواهد بود و پیش بینی می‌شود که شوری آب در رودخانه‌های بهمنشیر و اروند (آبادان و خرمشهر) به ۲۰ هزار تا ۳۰ هزار افزایش یابد.»