خطر تشدید کرونا در سایه ساده‌انگاری

به زودی جشن پیروزی واکسن در ایران برگزار می‌شود»، این عین گفته بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت دولت سیزدهم در جریان سفر ششم مهرماه او به مشهد است. تکمله این جمله، اما از وعده وزیر بهداشت مهم‌تر بود.

او گفت که ایران ظرف «۲ هفته آینده» به واکسیناسیون ۷۰ درصد جامعه هدف خواهد رسید و در پی آن، بسیاری از محدودیت‌های کرونایی در نظر گرفته شده در ایران لغو خواهد شد.

آن روز که وزیر بهداشت در مشهد این وعده را می‌داد، وضعیت این شهر پس از بحرانی سفت و سخت و آمار بیشتر از صد نفره مرگ بر اثر کرونا، به نقطه آسایش رسیده بود و تقریبا در شرایط سفید به سر می‌برد. خیلی زود اوضاع این شهر هم دگرگون شد و حالا مشهد نیز در وضعیت زرد به لحاظ شیوع کرونا قرار گرفته و براساس پیش‌بینی‌ها، با روند کنونی می‌تواند به نارنجی و حتی قرمز برسد.

این آمار و نشانه‌ها، اما از قرار معلوم مانعی بر سر راه دولت برای جشن زود هنگام پایان کرونا در ایران نیست چنان‌که رئیس‌جمهوری دیروز در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا از لغو ترویجی محدودیت‌ها و جایگزینی محدودیت‌های هوشمند به جای آن خبر داد. او و سایر مسئولان دولتی درباره جزئیات و اعلام برنامه دقیق این تصمیم سخنی نگفته‌اند.

پالس‌های غلط پاستور

اصرار مسئولان ارشد دولت بر لغو محدودیت‌های کرونایی و اعمال محدودیت‌های هوشمند در شرایطی صورت می‌گیرد که ایران هنوز پیک پنجم کرونا را پشت سر نگذاشته است. براساس آمار اعلامی از سوی وزارت بهداشت، در ۲۴ ساعت گذشته ۲۱۷ نفر در ایران جان خود را به دلیل کرونا از دست داده‌اند. تب واکسیناسیون در ایران نیز در قیاس با ۲ هفته گذشته به شکل قابل توجهی فروکش کرده به طوری که در ۲۴ ساعت منتهی به ۱۰ مهرماه فقط ۷۶۹ هزار نفر برای دریافت واکسن کرونا به مراکز بهداشتی در نظر گرفته شده مراجع کرده‌اند.

این درحالی‌ست که پیش از این روزانه بیش از یک میلیون نفر در مراکز بهداشتی حضور یافته و واکسن کرونا دریافت می‌کردند. کارشناسان معتقدند تداوم این اظهارات از سوی مسئولان دولتی می‌تواند جامعه را در شرایطی با تصور رهایی از کرونا رودر رو سازد که ایران هنوز تا رسیدن به آن نقطه فاصله بسیار دارد. همایون سامه یح نجف آبادی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با تایید این مسئله، در گفتگو با «پیام‌ما»، تاکید کرد که «تداوم اظهارات ضد و نقیض از سوی مسئولان به علاوه تلقین کنترل و پایان کرونا در ایران می‌تواند رعایت پروتکل‌های بهداشتی در ایران را تا حد قابل توجهی کاهش دهد».

رئیس‌جمهور هم از قرار معلوم بر این مهم واقف است چنانکه روز گذشته گفته است: «عادی‌انگاری و کم‌توجهی به رعایت اصول بهداشتی در مبارزه با ویروس کرونا را بسیار خطرناک است». این در حالی است که رئیس‌جمهور و وزیر بهداشت از لغو محدودیت‌های کرونایی در آینده نزدیک و با دستیابی به آمار واکسیناسیون ۷۰ درصدی جامعه گفته‌اند. عددی که چند و، چون دستیابی به آن نیز خود محل ابهام است. مطابق معیار‌های اعلامی از سوی سازمان بهداشت جهانی، افراد واکسینه شده به گروهی اطلاق می‌شود که هر ۲ دز واکسن خود را دریافت کرده اند. در ایران تا امروز چیزی حدود ۱۶ میلیون نفر ۲ دز واکسن خود را دریافت کرده‌اند.

اگر استاندارد‌های بین المللی ملاک باشد، باید ظرف ۲ هفته آینده ۵۶ میلیون ایرانی واکسینه شوند که دور از ذهن به نظر می‌رسد مگر آنکه وزارت بهداشت مجموع افرادی که دز اول و دوم را دریافت کرده‌اند را به جای افرادی که ۲ دز واکسن را دریافت کرده‌اند، مدنظر قرار دهد.

اظهارات وزیر بهداشت با انتقاد‌هایی هم همراه بوده است. یکی از منتقدان علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی است. او در نامه‌ای تاکید کرده که اصرار وزارت بهداشت بر رفع محدودیت‌ها با واکسیناسیون ۷۰ درصدی علاوه بر ساده انگاری کرونا، ایران را با خطرات شیوع دوباره کرونا و پیک‌های جدید مواجه می‌کند. او در بخش دیگری از این نامه یادآور شده که واکسیناسیون ۹۰ درصدی در مواجه با بیماری‌هایی، چون سرخک و فلج اطفال هم ایمنی جمعی ایجاد نکرد و تلویحا خواستار اصلاح اظهارات مقامات دولتی شده است. این نامه علاوه بر محتوایش، از آن جهت حائز اهمیت است که مرندی یکی از مورد اعتمادترین چهره‌ها نزد رهبری انقلاب است.

محدودیت هوشمند چیست؟

پالس‌های به زعم ناظران غلط پاستور در کنار آمار و ارقام نه چندان مطابق با واقعیات آنان تنها بخشی از این پازل است. بخش دیگر به چیستی محدودیت‌های هوشمند مدنظر رئیسی اختصاص دارد. او جزئیاتی درباره این مساله ارائه نکرده و جالب آنکه بر اساس پیگیری‌ها از کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و ستاد ملی مقابله با کرونا، پروتکلی مدون تحت این عنوان به این نهاد‌ها ارائه نشده است. یکی از اعضای هیات رئیسه مجلس در همین راستا گفت که به نظر می‌رسد جزئیات این طرح در ذهن رئیس دولت سیزدهم قرار دارد، اما همایون سامه یح نجف آبادی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس گفت که «یکی از محور‌های قطعی شده این طرح، حضور افراد در مراکز پر تردد نظیر مترو و اتوبوس با برخورداری از کارت هوشمند واکسن کرونا است.»

این نماینده مجلس تاکید کرد که «منظور از برخورداری از کارت واکسن هوشمند کرونا، افرادی است که هر ۲ دز واکسن خود را دریافت کرده‌اند» این نماینده مجلس در بخش دیگری از اظهاراتش از گفته‌های رئیسی و وزیر بهداشت دفاع کرد و با رد اظهارات مرندی، گفت که «اگر واکسیناسیون به طور کامل انجام شود و ۸۰ یا ۷۰ درصد جامعه ۲ دز واکسن کرونا را دریافت کنند، زندگی باید به حالت طبیعی برگردد.»

بحران تازه

اختلاف نظر مسئولان و پزشکان صاحب مسئولیت بر سر آمار و ارقام در شرایطی رخ داده که ایران هنوز بحران پیک پنجم کرونا را پشت سر نگذاشته و از قرار معلوم با پیک ششم دست به گریبان می‌شود. ماجرا این بار به بازگشت زائران اربعین اختصاص دارد. پیش از برگزاری این سفر، بسیاری از کارشناسان نسبت به عواقب آن برای استان هایی، چون خوزستان هشدار داده بودند، ولی چندان توجهی به آن نشد تا ایران حالا در شرایطی شاهد بازگشت حدود ۲۰۰ هزار زائر از این سفر باشد که تدابیر بهداشتی برای بازگشت آنان در نظر گرفته نشده است.

مهران احمدی بلوطکی، دبیر شورای سلامت اهواز در همین راستا گفته که با روند کنونی تا ماه آینده باید شاهد وقوع پیک جدید کرونا در این شهر باشم. موضوع بازگشت زائران اربعین، اما محصور به اهواز نیست و تمام شهر‌های ایران را در بر می‌گیرد و مسئولان مربوطه یکی پس از دیگری نسبت به شیوع دوباره کرونا در ایران هشدار می‌دهد.

استاندار کرمان هم یکی از این افراد است. علی زینی‌وند، بازگشت زائران اربعین را «زنگ خطری تازه» اعلام کرده و گفته است: «شب گذشته تنها پرواز مستقیم عراق – کرمان بازگشت و نتیجه تست کرونای زائران اربعین نگران کننده بود، زیرا تعداد قابل توجهی از مسافران با تست مثبت بازگشتند».‌

نمی‌توانم حرفی بزنم

پیگیری این موضوعات با نمایندگان مجلس امید بخش نبود. ۳ تن از اعضای کمیسیون بهداشت حاضر به گفتگو درباره این مساله و خطرات بازگشت زائران اربعین به شیوه کنونی به کشور نشدند. همایون سامه یح نجف آبادی، اما در بخشی از گفت‌وگویش با خبرنگار «پیام‌ما»، از مسئولان مربوطه که مقدمات این سفر را فراهم آوردند، انتقاد کرد و گفت: «آنان که مردم را به سفر فرستادند، خود باید برای بازگشت آن‌ها چاره‌ای بیاندیشند.»

او با بیان اینکه «امکان گرفتن تست PCR از زائران اربعین وجود ندارد»، گفت: «اگر قرار باشد تست گرفته شود، باید از زائران هزینه اخذ شود. هزینه‌ها هم کم نیست. این نکته را هم در نظر نگیریم، امکانات اخذ مثلا ۱۰۰ هزار تست در روز وجود ندارد. آقایان اگر می‌خواستند روند را کنترل کنند، باید سازوکاری را در نظر می‌گرفتند بعد مردم را اعزام می‌کردند، ولی اینکار را نکردند. امکان بستری کردن مردم هم کلا وجود ندارد. به جای آنکه اول فکر کنند، مردم را فرستادند و حالا می‌پرسند چطور آن‌ها را گردانیم»

او در پاسخ به این سوال که در شرایط کنونی شهرهایی، چون مشهد، خوزستان، کرمان و… چطور مسئولان دولتی به دنبال رفع محدودیت‌ها هستند، گفت: «نمی‌توانم بگویم وضعیت مشهد چرا دوباره بحرانی شد، از آستان قدس سوال کنید! خوزستان و سایر شهر‌ها هم که در نتیجه مدیریت سفر اربعین است و احتمالا با مشکلات جدی مواجه خواهیم شد. همه هم دلایلش را می‌دانند»

این عضو کمیسیون بهداشت در پاسخ به این سوال که چرا این مسائل و مباحث در کمیسیون پیگیری نشده و مسئولان مربوطه مواخذه نمی‌شوند، به بیان این نکته اکتفا کرد که «ما ده‌ها جلسه برگزار کردیم. همه این‌ها را گفتیم، ولی حرفمان تنهایی به جایی نمی‌رسد». همه این موارد در کنار هم می‌تواند نشانی باشد از بازگشت دوباره کرونا با موجی سهمگین‌تر از دفعه قبل و غافلگیری مسئولانی که هنوز موج پنجم به پایان نرسیده، از لغو محدودیت‌ها سخن می‌گویند. اظهاراتی که عواقب آن بیش از هرکس متوجه مردم خواهد بود.