مردم خوزستان از مسوولان گِله دارند/ سدسازی‌های بی‌رویه بر روی رودخانه کرخه

هدف پیگیری مستقیم مسائل و مشکلات مردم راه‌اندازی شده است و در سریع‌ترین زمان به پیگیری موارد اعلامی می‌پردازد

« مردم خوزستان از مسوولان گله‌‌مند هستند» یکی از عناوینی بود که از طریق مخاطبان در سامانه فارس من به ثبت رسید که موضوع را پیگیری کردیم.

عمده نارضایتی‌های مردم خوزستان طی سال‌های اخیر به مسائلی چون بی‌آبی، خشکسالی، بیکاری، مطالبات کارگری، عدم جذب نیروی بومی در پالایشگاه‌ها و شرکت نفت، سیل و بازگشت فاضلاب به آب شرب شهری و… بر می‌گردد.

اما مهمترین مطالبه مردم در این کمپین مربوط به خشکی رودخانه‌ها و تالاب‌ها به ویژه تالاب هورالعظیم همچنین اعتراض به آبرسانی به مناطق دارای تنش‌آبی با تانکر به جای ایجاد شبکه پایدار آبرسانی  در این مناطق است.

اگر چه بحران آب شرایط حوضه‌های آبریز کشور را نیز نامساعد و نگران کرده است اما گستره این بحران در استان خوزستان که دمای بالای ۵۰ درجه دارد بسیار بیشتر و تبعات زیادتری دارد.

نبود آب شرب سالم و بهداشتی در بسیاری از مناطق به ویژه مناطق روستایی، نوبت‌بندی آب در روستاها، آبرسانی با تانکر، نبود شبکه آبرسانی و یا فرسودگی شبکه در برخی روستاها و حتی مناطق شهری، سرگردانی گاومیش‌های تشنه در بستر خشکیده هورالعظیم، تلف شدن اراضی کشاورزی و… خبر از وقوع فاجعه‌ای زیست محیطی در پایین دست کرخه و کارون خبر می‌دهد.

که با توجه به کاهش ۲۶۰ درصدی دبی آب  رودخانه کارون نسبت به سال گذشته در همین زمان به تدریج خطرات زیست محیطی بحران زایی را به دنبال خواهد داشت.

سدسازی‌های بی‌رویه بر روی رودخانه کرخه

متوسط ۶۰  ساله آورد آب رودخانه کارون بزرگ ۱۹  میلیارد مترمکعب بوده که در ۲۰ ساله اخیر این حجم  به متوسط ۱۴  میلیارد مترمکعب رسیده است که مهمترین دلایل آن سدسازی‌های بی‌رویه و غیرکارشناسی همچنین انتقال آباز سرشاخه‌های کارون به فلات مرکزی است.

در مجموع بر روی رودخانه‌های کرخه، کارون، مارون تعداد  ۱۷۰ سد احداث شده است که از این تعداد، ۷۰ سد بر روی رودخانه کارون است.

در بالادست رودخانه کرخه در استان کرمانشاه تعداد ۱۵ سد و در ایلام بیش از ۱۰ سد احداث شده است که به اذعان کارشناسان نیازی به احداث این سدها وجود نداشت و همین سدسازی‌های بی‌رویه سبب شده است خوزستان با بحران بی‌آبی و فاجعه زیست محیطی مواجه شود.

طرح‌های انتقال آب

طرح «بهشت آباد» یکی از طرح‌های انتقال آب است که در سال ۹۰ با وجود مخالفت‌های شدید از سوی نمایندگان استان‌های خوزستان و چهارمحال بختیاری، با لابی  سنگین مسوولان و نمایندگان استان اصفهان در شورای عالی آب مصوب شد.

 این طرح که برای انتقال آب از استان چهارمحال و بختیاری به استان‌های اصفهان، یزد و کرمان درنظر گرفته شد تا سالانه حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب، آب را  به فلات مرکزی ایران منتقل کند.

این در حالی است که تبعات اجتماعی بسیار سنگینی که اجرای این طرح می‌توانست  برای استان‌های خوزستان و چهارمحال و بختیاری به دنبال داشته باشد قابل پیش‌بینی بود، اما قاسم تقی زاده خامسی مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در این رابطه گفته بود: هر طرح انتقال آبی  ممکن است مخالفان و موافقانی را به دنبال داشته باشد اما زمانی که  مراحل قانونی را طی کرد باشد  همه باید آن را قبول کنند.

وی افزود: طرح بهشت آباد برای بررسی زیست محیطی به سازمان محیط زیست ارسال شد که تونل را رد کردند، بررسی مجدد در حال انجام است و باید مراحل قانونی طی شود، اکنون این تونل تعطیل است و کار در آن انجام نمی‌شود.

اما همزمان با خشکی تالاب هورالعظیم و کاهش ورودی رودخانه‌های استان خوزستان نماینده مردم آبادان در مجلس  صدور محرمانه مجوز فعالیت کارگاه انتقال آب بهشت را فاش کرد.

علی محمد آخوندعلی، عضو گروه هیدرولوژی و منابع آب دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه تهران با انتقاد از اجرای طرح های انتقال آب از سرشاخه‌های کارون به فلات مرکزی گفت: توزیع عادلانه آب به این معنی نیست که فکر کنیم کسی که در کویر لوت زندگی می‌کند در آب رودخانه دز شریک است.

وی افزود:  اگرچه  وظیفه داریم در تامین آب شرب به آن‌ها کمک کنیم اما باید بپذیریم که طبیعت هر منطقه اکولوژی خاص خود را دارد و باید ویژگی‌های طبیعت را بپذیریم.

این عضو گروه هیدرولوژی و منابع آب دانشکده مهندسی علوم آب گفت:   اگر کسی نپذیرد باید جای خود را عوض کند نه این که طبیعت را جابه‌جا و دست کاری کنیم، این اقدام با منطق سازگاری ندارد، ولی متاسفانه این اتفاقات افتاده است.

با توجه به دولتی بودن اقتصاد استان طرح‌های انتقال آب علاوه بر تاثیر منفی بر کیفیت و کمیت آب شرب سالم و بهداشتی، صنعت، کشاورزی، تالاب‌ها،گردشگری، محیط زیست، آبزیان و محصولات غذایی و… بسیاری از پروژه‌های ملی مانند برق، نفت، فولاد و… تحت تاثیر قرار می‌دهد.

متاسفانه لابی‌های سنگینی که از سوی استان‌های کویری انجام می‌شود سبب شده است که سیاستگزاران‌ آبی، افراط در طرح‌های انتقالِ بین‌حوضه‌ای را جایگزین افراط در سدسازی کنند که قطعاً تبعات سوء ادامه این قبیل سیاست‌ها بسیار شدیدتر از سدسازی است.

و با توجه به تجربه تنش‌های آبی در خوزستان چنانچه به  فکر اصلاح مدیریت آب  در استان نباشیم باید در آینده  نه چندان دور به فکر حل بحران‌های امنیتی ناشی از آن باشیم.