آشنایی با تب دانگ، راه های انتقال و علائم بیماری

دکتر پژمان بختیاری نیا در گفتگو با خبرنگار تب دانگ یا تب استخوان شکن را یکی از مهمترین بیماری‌های ویروسی منتقل شونده از پشه آندس و یکی از عمده‌ترین مشکلات بهداشتی در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان عنوان کرد و گفت: مناطق بومی بیماری، کشور‌هایی از جمله آسیای جنوب شرقی، چین، کوبا، اندونزی، سریلانکا، هندوستان، پاکستان، یمن و عربستان است.

وی با بیان اینکه همه گیری‌های بیماری دانگ به طور معمول در فصول بارانی و گرم رخ می‌دهد، افزود: افزایش جمعیت شهر نشین و مسافرت‌ها به خصوص مسافرت‌های بین المللی مهمترین عامل در افزایش بیماری تب دانگ هستند  و با افزایش موارد بیماری و مسافرت‌های متعدد به کشور‌های آلوده همچنین شناسایی پشه آندس مهاجم ناقل بیماری در استان هرمزگان، استان گیلان، قسمت‌هایی از استان‌های سیستان و بلوچستان و بوشهر خطر بالقوه انتشار آن در استان‌های همجوار و کشور وجود دارد.

دکتر بختیاری نیا گروه‌های در معرض خطر در مناطق آلوده را شامل؛ مسافران به مناطق آلوده به بیماری، نوزادان و کودکان، افراد دارای بیماری‌های مزمن مانند آسم و دیابت، زنان باردار و افراد شاغل در بنادر عنوان کرد و ادامه داد: بهترین روش پیشگیری از ابتلا به تب دانگ محافظت از گزش پشه‌های ناقل بیماری است، بنابراین در هنگام مسافرت به مناطق بومی بیماری توصیه می‌شود لباس‌های آستین بلند گشاد رنگ روشن و شلوار بلند پوشیده شود، برای استراحت در ساعات خونخواری پشه (در طول روز مخصوصاً ساعات ابتدای صبح و پایان روز) از پشه بند یا اتاقی که درب و پنجره‌های آن دارای توری باشد و همچنین از اسپری حشره کش در منازل استفاده شود.

رئیس مرکز بهداشت خوزستان بر استفاده از مواد دافع حشرات دارای ماده موثر DEET  بر روی سطح پوست هنگام قرار گرفتن در فضای باز تاکید و اضافه کرد: آب زیر گلدانی ها، سطل‌ها و … (محل تخم گذاری پشه ها) به طور منظم بررسی و خالی و لاستیک‌های فرسوده اتومبیل ظروف، یکبار مصرف، قایق‌های بلا استفاده نخاله‌های ساختمانی و زباله‌ها محل زیست پشه از محیط جمع آوری شوند، همچنین باید از رها کردن ظروف یکبار مصرف در اطراف محل زندگی و کار و ریختن زباله و نخاله‌های ساختمانی در اطراف محل زندگی خودداری کرد.

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز می‌گوید: در صورتیکه از مخزن آب بشکه و امثال آنها برای ذخیره آب استفاده می‌شود درب آنها پوشانده شود، فروشندگان لاستیک روی لاستیک‌ها را با نایلون پوشانده تا آب باران در آنها جمع نشود، همچنین باید از قراردادن لاستیک‌ها در محیط باز خودداری کرد و ظرف آب جمع آوری شده از خروجی کولر‌ها حداقل یک روز در میان به طور مرتب خالی شود و با توجه به فعالیت این پشه‌ها در روز، در مناطق آلوده به پشه از مواد دافع حشرات روی پوست استفاده و ظرف آب پرندگان و حیوانات مرتباً شسته و یک روز در میان خالی شود.

وی تاکید کرد: درصورت سفر به مناطق با شیوع بیماری (کشور‌های حوزه خلیج فارس مانند امارات، عراق و عربستان و… و استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و بوشهر) چنانچه از هنگام ورود تا ۱۴ روز پس از بازگشت دارای علایم تب بالا، سردرد، دردپشت چشم، درد عضلات و مفاصل، حالت تهوع و… بودید، به نزدیکترین مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه کرده و سابقه سفر خود را اطلاع دهید.

دکتر بختیاری نیا گفت: نیش پشه آلوده یکی از راه‌های انتقال این بیماری است که توسط انواعی از پشه‌های آندس (Aedes آندس اجیپتی و آندس آلبوپیکتوس) به عنوان ناقل (در صورتیکه آلوده به ویروس بیماری باشند) به انسان منتقل می‌شود، این پشه بر خلاف سایر پشه‌ها بیشتر در طول روز از انسان خونخواری میکند و حداکثر خونخواری آنها اوایل صبح قبل از تاریک شدن هوا است و پشه ماده آلوده در زمان تغذیه خود افراد متعددی را نیش زده و باعث انتقال بیماری خواهد شد.

وی می‌گوید: تب دانگ از طریق اهدای عضو یا خون آلوده، از مادر به کودک هنگام بارداری یا پس از زایمان و همچنین از طریق شیر دادن قابل انتقال است، ولی از انسان به انسان منتقل نمی‌شود.

محل‌های زندگی پشه آندس کجاست؟

دکتر پژمان بختیاری نیا افزود: این پشه‌ها در اطراف محل سکونت انسان‌ها زندگی می‌کنند، مکان‌هایی که آب باران و آب‌های سطحی در آن‌ها ذخیره می‌شوند، لاستیک‌های فرسوده اتومبیل، بشکه‌های نگهداری آب، آب پای نخیلات نیزارها، قایق‌های رها شده در بندرگاه ها، آب جمع شده در قوطی‌های کنسرو، ظروف یکبار مصرف حتی به مقدار کم و… محل‌های مناسب تخم گذاری پشه هستند.

راه‌های جابجایی ناقل

رئیس مرکز بهداشت خوزستان ادامه داد: این پشه‌ها از طریق مسافرت و تجارت بین المللی منتقل و جابه جا می‌شوند وسایل نقلیه مهم در جا به جایی پشه آندس از مناطق آلوده به سایر مناطق عمدتا کشتی‌ها و لنج‌ها هستند و یکی از مناسب‌ترین محل‌ها برای رشد تکثیر و جا به جایی تخم این پشه‌ها گیاهی به نام بامبو (Lucky Bamboo) لاستیک‌های دست دوم و لاستیک‌های نوبدون پوشش است.

به گفته دکتر بختیاری نیا؛ دوره نهفتگی بیماری ۴ الی ۱۰ روز است و فرد آلوده به ویروس ۴ الی ۵ روز و حداکثر ۱۲ روز بعد از شروع علائم بیماری میتواند برای پشه‌ها آلوده کننده باشد، مهمترین علامت بیماری تب ۳۹ الی ۴٠ درجه دو هفته پس از گزش پشه است و سایر نشانه‌ها مانند علائم سرماخوردگی شامل سردرد شدید، درد پشت کره چش، درد‌های عضلانی و استخوانی، حالت تهوع، استفراغ و بتورات پوستی است و این بیماری میتواند با آنفلوانزا و کووید ۱۹ اشتباه گرفته شود.